Stanowisko Zarządu Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa” w sprawie skutków finansowych przepisów podatkowych oraz projektu ustawy o wsparciu jednostek samorządu terytorialnego w związku z Programem „Polski Ład”
W dniu 16 września 2021 r. Zarząd Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa” przyjął stanowisko odnośnie skutków finansowych przepisów podatkowych oraz projektu ustawy o wsparciu jednostek samorządu terytorialnego w związku z Programem „Polski Ład.” Treść stanowiska poniżej:
Stanowisko Zarządu Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa”
w sprawie skutków finansowych przepisów podatkowych oraz projektu ustawy o wsparciu jednostek samorządu terytorialnego w związku z Programem „Polski Ład”
W odpowiedzi na przedstawiony projekt ustawy o wsparciu jednostek samorządu terytorialnego w związku z Programem „Polski Ład” jako członkowie Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa”, gromadzącego przedstawicieli 36 gmin z Regionu Warszawskiego Stołecznego, przedstawiamy następujące stanowisko.
Należy zwrócić uwagę, że potrzeba zrekompensowania jednostkom samorządu terytorialnego ubytków w ich dochodach własnych pojawiła się w wyniku przedstawienia przez Rząd RP propozycji zmian podatkowych, w wyniku których, zgodnie z szacunkami samych projektodawców, jednostki samorządu mają stracić 145 mld zł dochodów własnych w perspektywie 2031 r. (ok. 15 mld zł rocznie), co uniemożliwiłoby pełne finansowanie kluczowych zadań bieżących samorządów. Projekt ten został negatywnie zaopiniowany nie tylko przez Zarząd Stowarzyszenia Metropolia Warszawa w stanowisku z dnia 30 lipca 2021 r., ale także całej strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
W pierwszych dniach września Rząd RP przedstawił zapowiadany projekt ustawy, która ma przedstawiać system rekompensat dla samorządów w związku ze stratami z tytułu zmian w podatkowych. Powyższy projekt nie może zostać uznany za spełnienie postulatów samorządów, które domagały się adekwatnego zwiększenia dochodów własnych poprzez odpowiednie podniesienie udziału w PIT. W zamian projekt ustawy proponuje mechanizmy zwiększające subwencje dla JST łącznie w wielkości odpowiadającej jedynie 1/3 traconych dochodów z PIT 48,4 mld zł w ciągu 10 lat.
Grozi to koniecznością wprowadzenia cięć także w finansowaniu podstawowych usług świadczonych przez samorządy na rzecz społeczności lokalnych a w konsekwencji pogorszeniem jakości życia mieszkańców. Wpłynie to także na obniżenie tempa inwestycji, czego nie powstrzyma zapowiedziane wprowadzenie subwencji rozwojowej.
Projektowane rekompensaty zostały przygotowane w oparciu o zupełnie inną logikę niż wyrównanie strat najbardziej poszkodowanym z tytułu spadku dochodów z PIT samorządom o czym świadczyć mogą chociażby limity kwot jakie mogą otrzymać przedstawiciele poszczególnych typów jednostek samorządu terytorialnego, a które najbardziej uderzą w największe miasta, w tym w szczególności w m.st. Warszawę.
Utrata dochodów z udziałów we wpływach z PIT ma charakter systemowy i stały. Oczekujemy, że Rząd zaproponuje równie systemowy i stały mechanizm jej rekompensaty. Podtrzymujemy stanowisko Zarządu SWM z dnia 30 lipca 2021 r., że najbardziej właściwym sposobem rekompensaty ubytku dochodów bieżących jest odpowiednie zwiększenie udziałów we wpływach z PIT poszczególnych kategorii samorządów.
Dla wyrównania strat z tytułu zapowiedzianych zmian podatkowych konieczne jest wprowadzenie stałej rekompensaty wyrównującej ubytek dochodów poprzez zwiększenie udziału JST w dochodzie z podatku dochodowego od osób fizycznych o 18,34 punktu procentowego, w tym dla:
Gmin: wzrost udziału o 14,00 p.p., tj. z 38,23% do 52,23%
Powiatów: wzrost udziału o 3,75 p.p., tj. z 10,25% do 14,00%
Województw: wzrost udziału o 0,59 p.p., tj. z 1,60% do 2,19%
Niezbędnym warunkiem pozytywnego zaopiniowania projektu ustawy, jest przedstawienie kompletu wszystkich projektów legislacyjnych wprowadzających mechanizmy rekompensowania dochodów traconych wskutek zmian w konstrukcji PIT, poprzez odpowiedni udział samorządów w PIT. Właściwym rozwiązaniem byłoby włączenie całości tych regulacji do przedstawionej do zaopiniowania ustawy. Uważamy, że na takie zmiany ciągle nie jest za późno i można je wprowadzić na etapie prac parlamentarnych, do których w ostatnich dniach zostały skierowane obydwa projekty.