Stanowisko Zarządu Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa” w sprawie warunków wsparcia ze środków funduszy UE dla Regionu Warszawskiego Stołecznego w ramach Kontraktu Programowego dla Województwa Mazowieckiego oraz nowelizacji ustawy o finansach publicznych

W dniu 21 stycznia 2022 r. Zarząd Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa” przyjął stanowisko w sprawie w sprawie warunków wsparcia ze środków funduszy UE dla Regionu Warszawskiego Stołecznego w ramach Kontraktu Programowego dla Województwa Mazowieckiego oraz nowelizacji ustawy o finansach publicznych.

Stanowisko Zarządu Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa”
w sprawie warunków wsparcia ze środków funduszy UE dla Regionu Warszawskiego Stołecznego w ramach Kontraktu Programowego dla Województwa Mazowieckiego
oraz nowelizacji ustawy o finansach publicznych

W związku z prowadzonymi przez stronę rządową, we współpracy z samorządem województwa mazowieckiego, pracami nad kształtem Kontraktu Programowego dla Województwa Mazowieckiego oraz zapisami nowelizacji ustawy o finansach publicznych, jako członkowie Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa” przedstawiamy następujące stanowisko.

Planowany w ramach Kontraktu Programowego podział środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego Plus pomiędzy m.st. Warszawę a tzw. podregiony: Warszawski Wschodni oraz Warszawski Zachodni nie był dotychczas stosowany
w żadnym okresie programowania środków funduszy UE w Polsce i w naszej opinii, poprzez nadmierne komplikacje proceduralne, spowoduje istotne utrudnienia w absorpcji środków UE w ramach Programu Regionalnego Fundusze Europejskie dla Mazowsza 2021-2027. W szczególności może to dotyczyć ubiegania się do dofinansowanie oraz późniejszej realizacji i rozliczenia projektów partnerskich, realizowanych jednocześnie na obszarze m.st. Warszawy oraz innych gmin i powiatów Regionu Warszawskiego Stołecznego w formule Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych, które zostały przewidziane w ramach w/w Programu jako kontynuacja instrumentu, wdrażanego z sukcesem w okresie programowania 2014-2020. Proponowany w projekcie Kontraktu Programowego odgórny podział środków będzie stanowił czynnik zniechęcający do realizacji wspólnych projektów samorządowych, co stoi w sprzeczności z główną ideą koncepcji instrumentu Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych
i podważa sens jego wdrażania. W związku z powyższym apelujemy do strony rządowej, reprezentowanej przez Ministerstwo Funduszy i Rozwoju Regionalnego, o wycofanie się z przytoczonych powyżej zapisów Kontraktu Programowego.

Uznając, że funkcjonujący w procesie programowania środków UE podział statystyczny województwa mazowieckiego na dwie jednostki regionalne systemu NUTS jest słusznym rozwiązaniem problemu dychotomii rozwojowej województwa w kontekście możliwości korzystania z funduszy unijnych
w ramach polityki spójności na lata 2021-2027, zwracamy jednocześnie uwagę, że istotna część gmin obszaru Regionu Warszawskiego Stołecznego charakteryzuje się podobnymi wskaźnikami statystycznymi oraz potrzebami rozwojowymi, jak gminy Regionu Mazowieckiego Regionalnego, stanowiącego drugą jednostkę NUTS 2 w ramach województwa mazowieckiego.

Należy zauważyć, że zgodnie z regulacjami unijnymi na okres 2021-2027, maksymalna stopa współfinansowania projektów ze środków UE w Regionie Warszawskim Stołecznym ma wynieść
50%, natomiast dla Regionu Mazowieckiego stopa ta będzie się kształtowała znacznie korzystniej
i wyniesie 85%. W okresie programowania 2014-2020 stopa ta była jednolita dla całego województwa mazowieckiego i wynosiła 80%. Gorsze warunki korzystania przez gminy Regionu Warszawskiego Stołecznego ze środków UE na lata 2021-2027 mogą doprowadzić do dalszych dysproporcji rozwojowych w ramach województwa i nie zapewnią realizacji idei zrównoważonego rozwoju.

Chcemy podkreślić, że możliwości realizacji przez samorządy projektów, współfinansowanych ze środków UE, są w istotnej mierze uzależnione od potencjału budżetowego tych samorządów, decydującego o możliwości zapewnienia środków na wkład własny do w/w projektów.

Tymczasem wprowadzane przez stronę rządową od 2019 roku rozwiązania podatkowe, rozwinięte
w ramach programu Polski Ład, powodują istotne pogorszenie sytuacji finansowej samorządów lokalnych.

Przewidywana zmiana w dochodach PIT w Regionie Warszawskim Stołecznym w 2022 r. po wprowadzeniu programu Polski Ład to spadek nawet o 19% (ok. 2,2 mld złotych). W powiązaniu z sytuacją gospodarczą, wynikającą z pandemii wirusa SARS-CoV-2 oraz notowanymi w ostatnim czasie drastycznymi wzrostami cen gazu, obecna sytuacja grozi koniecznością wprowadzenia cięć także w finansowaniu podstawowych usług świadczonych przez samorządy na rzecz społeczności lokalnych, a w konsekwencji pogorszeniem jakości życia mieszkańców.

Należy także zauważyć, że utrata dochodów z udziałów we wpływach z PIT będzie miała charakter systemowy i stały, wpływając także na kształtowanie programu inwestycyjnego samorządów.

W kontekście powyższych uwarunkowań wnioskujemy o uwzględnienie w Kontrakcie Programowym
dla Województwa Mazowieckiego dodatkowego współfinansowania ze środków budżetu Państwa
dla beneficjentów z Regionu Warszawskiego Stołecznego, zrównującego poziom dofinansowania projektów z poziomem przewidzianym dla Regionu Mazowieckiego Regionalnego. Powyższy postulat dotyczy wszystkich typów projektów w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego Plus.

Jednocześnie w związku z zapisami art. 243 ust. 3a znowelizowanej ustawy o finansach publicznych, wnioskujemy o podjęcie działań na rzecz obniżenia progu, o którym mowa w w/w ustępie, do 40%
w przypadku programów, projektów lub zadań, współfinansowanych ze środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej na obszarze Regionu Warszawskiego Stołecznego (RWS), wyznaczonego rozporządzeniem Komisji (UE) 2016/2066 z dnia 21 listopada 2016 r. zmieniającym załączniki do rozporządzenia (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustalenia wspólnej Klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS).

Powyższa zmiana ma na celu zmniejszenie nierównego traktowania j.s.t. z obszaru RWS
oraz pozostałej części kraju z uwagi na istotnie zróżnicowane maksymalne stopy współfinansowania
ze środków funduszy strukturalnych UE. W przypadku RWS stopa ta ma wynieść 50%, podczas
gdy dla większości województw w Polsce – 85%. Biorąc pod uwagę efektywną stopę współfinansowania projektów ze środków UE, znacząco niższą niż progi maksymalne, utrzymanie obecnej propozycji zapisu projektu w/w ustawy spowoduje de facto brak możliwości wyłączenia wykupów papierów wartościowych, spłat rat kredytów i pożyczek wraz z należnymi odsetkami i dyskontem, odpowiednio emitowanych lub zaciągniętych w związku z umowami zawartymi na realizację tych projektów z obliczania wskaźnika zadłużenia j.s.t.