Stanowisko Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa” w sprawie uzupełnienia pakietu działań antykryzysowych o filar VI – wsparcia działań samorządu terytorialnego
6 kwietnia br. – podczas zdalnego Posiedzenia Zarządu Stowarzyszenia „Metropolia Warszawa” – przyjęto stanowisko, w którym zaapelowano do rządu o:
- wsparcie samorządów poprzez wzrost subwencji ogólnej w celu zrekompensowania spadków dochodów związanych pandemią COVID-19;
- zawieszenie wpłaty Janosikowego przez samorządy do końca 2023 r;
- wykreślenie sankcji z art. 242 i 243 ustawy o finansach publicznych (dotyczących uchwalania budżetów i sprawozdań);
- wprowadzenie rekompensaty wszędzie tam, gdzie koszty gospodarowania odpadami są wyższe niż maksymalny, ustawowy poziom opłat.
„Stowarzyszenie «Metropolia Warszawa» z niepokojem obserwuje gwałtowny wzrost liczby osób zakażonych koronawirusem w Polsce, który jest poważnym zagrożeniem nie tylko dla ludzi, ale i dla gospodarki oraz może mieć poważne skutki finansowe dla samorządów.
Doceniamy dotychczasowe działania podejmowane przez rząd w walce z pandemią, jednak destrukcyjny wpływ epidemii koronawirusa zaczyna uderzać finansowo także w samorządy. Należy zwrócić szczególną uwagę, że samorządy ponoszą wysokie koszty ekonomiczne i społeczne związane z przeciwdziałaniem rozprzestrzenianiu się koronawirusa. Skutki te,
w połączeniu z trudną sytuacją finansową samorządów, mogą doprowadzić do utraty płynności finansowej. Stan zagrożenia epidemicznego będzie miał też wpływ na wysokość i ściągalność dwóch największych źródeł dochodów czyli podatków dochodowych (PIT i CIT) oraz podatków i opłat lokalnych.
Brak wsparcia rządowego dla samorządów, które od dawna znajdują się w trudnej sytuacji finansowej, doprowadzi w konsekwencji do utraty możliwości realizacji zadań i usług na rzecz mieszkańców.
W trosce o mieszkańców naszych gmin i miast deklarujemy wolę współpracy przy realizacji zaproponowanego pakietu antykryzysowego, ale oświadczamy stanowczo, że w naszej ocenie wymaga on uzupełnienia o wsparcie działań samorządu terytorialnego.
Wielokrotnie sygnalizowaliśmy o trudnej sytuacji samorządów metropolii warszawskiej, którą tworzy 70 gmin i 9 powiatów. Na skutek zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT) w budżetach samorządów metropolii warszawskiej ubędzie ponad 1,3 mld zł rocznie. Jednocześnie w ostatnich latach obserwujemy znaczny wzrost wydatków jednostek samorządu terytorialnego wynikający ze zwiększenia zakresu zadań oraz inwestycji, a także ze znacznego wzrostu kosztów wykonywania zadań, w tym kosztów pracy. Poważnym problemem jest ogromna luka finansowa w oświacie. Otrzymana przez samorządy subwencja oświatowa nie pokryła nawet wynagrodzenia nauczycieli i innych osób zatrudnionych w oświacie. Do usług świadczonych na rzecz mieszkańców, których koszty drastycznie rosną – niezależnie od samorządów, należy również transport publiczny oraz odbiór i zagospodarowanie odpadów komunalnych.
Mniej środków w budżecie miast, gmin i powiatów to ograniczenie możliwości ich rozwoju. To mniej inwestycji w transport publiczny, infrastrukturę drogową, gorszej jakości edukacja, pomoc społeczna, ochrona zdrowia i inne usługi wynikające z zadań własnych samorządów. To również ograniczone możliwości sprostania nowym wyzwaniom, takim jak lokalna energetyka ze źródeł odnawialnych, ochrona klimatu i czystość powietrza.
Samorządy zrzeszone w Stowarzyszeniu «Metropolia Warszawa» bezskutecznie apelowały do rządu o poszanowanie zasad pomocniczości, adekwatności i przestrzegania Ustawy o finansach publicznych, która wymaga zapewnienia źródła finansowania ubytku w dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Naszym zdaniem społeczności lokalne i regionalne powinny aktywnie uczestniczyć w rozwoju, ale powinny mieć zapewnione odpowiednie warunki. Malejące inwestycje samorządowe to mniejsze wpływy z podatków VAT i CIT, a w dalszej perspektywie także PIT. Zahamowanie rozwoju lokalnego i regionalnego to osłabienie całego kraju.
Obecnie epidemia spowodowana rozprzestrzeniającym się koronawirusem jeszcze bardziej pogłębi dramatyczną sytuację w samorządach, gdyż będzie ona miała bezpośredni wpływ na ściągalność i wysokość podatków dochodowych (PIT i CIT) oraz podatków i opłat lokalnych, które są głównym źródłem dochodów samorządów.
Z powyższych względów oczekujemy wypracowania spójnych i kompleksowych rozwiązań, które uzdrowią obecną sytuację.
[…] Rozwiązanie obecnego kryzysu jest w pełni zależne od rządu i bez jego zdecydowanych działań nie uda się zatrzymać pogłębiającego się kryzysu gospodarczego i finansowego jaki grozi jednostkom samorządu terytorialnego.
Propozycje szczegółowych rozwiązań przedstawionych problemów w formie pakietu zmian legislacyjnych stanowią załącznik do niniejszego stanowiska i są jednocześnie wyrażeniem poparcia stanowiska Unii Metropoli Polskich i Związku Miast Polskich w przedmiotowej sprawie przez Stowarzyszenie «Metropolia Warszawa» – czytamy w stanowisku ws. uzupełnienia pakietu działań antykryzysowych o filar VI.